Hiện nay, lối sống của công nhân đang có sự chuyển biến mạnh mẽ từ lối sống truyền thống sang lối sống hiện đại, năng động để thích ứng với điều kiện, hoàn cảnh mới, nhưng cũng còn một bộ phận công nhân sống thực dụng, có biểu hiện tiêu cực.

Vì vậy, cần phát huy các nhân tố tích cực, hạn chế đến mức thấp nhất các biểu hiện tiêu cực trong lối sống của công nhân.

Một số biểu hiện của lối sống công nhân Việt Nam hiện nay

Kết quả khảo sát của Viện Công nhân và Công đoàn, năm 2014, cho thấy có các biểu hiện tích cực nổi trội về lối sống công nhân, đó là: Công nhân có niềm tin, sáng tạo trong lao động (chiếm 63,7%); sống có trách nhiệm, gắn bó với doanh nghiệp (chiếm tỷ lệ 61,9%); có trách nhiệm với gia đ́nh, người thân (59,6%); có tính đoàn kết, giúp đỡ tương trợ nhau trong công việc cũng như trong đời sống xă hội (58%). Sống có văn hóa (49,6%); quan tâm tương trợ lẫn nhau (57,2%) tạo nên hình ảnh đẹp về người công nhân.

Cùng với những biểu hiện tích cực, lành mạnh về lối sống, có những biểu hiện tiêu cực như: Dống thực dụng (có biểu hiện trong 27,9% số công nhân); đua đòi, lãng phí (29,4%). Buồn chán, mất niềm tin (12,9%) ảnh hưởng không nhỏ đến tinh thần, thái độ, hiệu quả làm việc của người lao động, làm giảm năng suất lao động. Sống ích kỷ, thờ ơ, cá nhân chủ nghĩa, thiếu trách nhiệm, thiếu nhiệt tình (22%); sống đua đòi theo những xu hướng “thời thượng” do ảnh hưởng từ bên ngoài và tác động mặt trái của kinh tế thị trường. ứng xử, giao tiếp kém cũng xuất hiện ở một bộ phận nhỏ công nhân hiện nay (25,5%).

Các biện pháp xây dựng lối sống tích cực, hiện đại trong công nhân

Để góp phần xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam vững mạnh trong điều kiện công nghiệp hóa và hội nhập quốc tế cần phát huy lối sống tích cực, giảm thiểu các biểu hiện tiêu cực trong lối sống của công nhân. Trước mắt, thực hiên tốt các biện pháp sau đây:

Một là, nâng cao nhận thức của công nhân về các mặt văn hóa, xă hội, về giai cấp công nhân, về lối sống tích cực. Tập trung vào những vấn đề: Nhận thức về sứ mệnh của giai cấp công nhân trong điều kiện mới; nhận thức về vai trò và niềm tin về lối sống công nhân tích cực trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; Nhận thức về học nghề trong điều kiện mới; đẩy mạnh tuyên truyền về ư thức chính trị, văn hóa lối sống và về chính sách, pháp luật liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ công nhân.

Hai là, xây dựng hệ giá trị lối sống tích cực của công nhân Việt Nam. Định hướng hệ giá trị lối sống công nhân trên cơ sở hệ giá trị của con người Việt Nam với 7 đặc tính cơ bản: Yêu nước, nhân ái, nghĩa t́nh, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo. Giá trị phổ biến trong lối sống công nhân bao gồm giá trị về tinh thần như: Hạnh phúc, dân chủ, công bằng, pháp quyền; và giá trị về vật chất như việc làm, tiền lương, của cải vật chất.

Ba là, cải thiện môi trường và điều kiện vật chất cho việc phát triển lối sống tích cực trong công nhân. Tăng cường thể lực và nâng cao tầm vóc của công nhân Việt Nam. Cải thiện cung cấp dinh dưỡng cho công nhân lao động, tăng lượng calo tiêu dùng bình quân lên 2.700 Kcalo/người cho một ngày vào năm 2020, với cơ cấu dinh dưỡng hợp lý. Tạo việc làm, nâng cao thu nhập, cải thiện nhà ở cho công nhân. Khuyến khích, vận động các doanh nghiệp có số lượng công nhân lớn đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân. Chính quyền địa phương tạo quỹ đất,  phối hợp với doanh nghiệp quản lư các khu nhà ở, bảo đảm an ninh trật tự.

Bốn là, tăng cường nguồn lực đầu tư và nâng cao hiệu quả đầu tư cho phát triển văn hóa tinh thần của công nhân. Mua sắm, bổ sung trang thiết bị, sách, báo, máy tính kết nối internet cho các điểm sinh hoạt văn hóa công nhân để xây dựng “điểm học tập, sinh hoạt văn hóa” phục vụ công nhân lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất; tổ chức các buổi giao lưu văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao. Các Ban Quản lư KCN, KCX yêu cầu các doanh nghiệp cùng chung tay xây dựng một chỉnh thể văn hóa đa dạng, giàu tính tương tác, thu hút người lao động.

Năm là, phát huy vai trò của các các cấp công đoàn, nhất là công đoàn cơ sở trong xây dựng lối sống tích cực cho công nhân. Công đoàn tham gia xây dựng và giám sát thực hiện chính sách, pháp luật để đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân. Phát huy vai trò của tổ chức công đoàn và các tổ chức chính trị - xã hội khác trong xây dựng giai cấp công nhân. Đổi mới mạnh mẽ tổ chức, nội dung và phương thức hoạt động của tổ chức công đoàn tại các doanh nghiệp. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam phối hợp chặt chẽ với Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục truyền thống, hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao cho công nhân các doanh nghiệp và khu công nghiệp.

Điều kiện đảm bảo thực hiện các biện pháp là đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với giai cấp công nhân; Huy động các nguồn lực xã hội để góp phần nâng cao đời sống vật chất, văn hóa tinh thần của công nhân; Động viên, khuyến khích bản thân mỗi người công nhân tự phấn đấu, vươn lên trong cuộc sống.