Hoạt động trí óc lâu dài mà không nghỉ ngơi hợp lý dễ dẫn đến những cảm xúc tiêu cực, gây chấn thương tâm lý nặng nề, có thể làm suy giảm hoặc mất khả năng lao động.

Do đó, những người lao động trí óc cần có một chế độ dinh dưỡng phù hợp, bên cạnh chế độ luyện tập và nghỉ ngơi hợp lý để giúp bộ não khỏe mạnh. Có ít nhất sáu loại dưỡng chất cần thiết cho nhu cầu cấu trúc và thực hiện tốt các chức năng của não.

Glucose là nguồn nguyên liệu chủ yếu cung cấp năng lượng cho não. Glucose được cơ thể chuyển từ thức ăn chứa tinh bột và các loại đường khi chúng ta ăn vào, có nhiều trong các loại khoai, củ, ngũ cốc nguyên cám, gạo lứt, các loại đậu, rau, các loại trái cây. Tuy nhiên, nên hạn chế sử dụng đường mía tẩy trắng, đường sữa (lactose) vì những loại này thường hấp thụ và chuyển hóa nhanh dễ thành mỡ tích lũy trong cơ thể.

Các chất béo thiết yếu như omega-3 và omega-6 là nguyên liệu cấu tạo các tế bào thần kinh. Có trong bí ngô, các loại đậu, mè, dầu cải, dầu hướng dương, hải sản (cá biển, rong tảo, mực...), thịt, trứng, sữa. Để giúp não hoạt động tốt, nên ăn ít nhất ba bữa cá biển/tuần.

Phospholipid làm tăng sự nhạy bén của các hoạt động trí não, ngăn sự suy giảm trí nhớ do tuổi tác. Phospholipid có nhiều trong lòng đỏ trứng, nội tạng động vật như gan, tim, cật... Không nên kiêng mỡ quá mức vì không có lợi cho não.

Axit amin giúp lưu giữ và tái hiện trí nhớ, giúp thực hiện chức năng tư duy. Axit amin có trong các loại đậu, gạo lứt, bắp, hạt điều, hạt hướng dương,  nấm, cá ngừ, cá hồi, cá mòi, gà, trứng, sữa chua, bơ động vật.

Vitamine và khoáng chất. Vitamine (B1, B5, B6, B12, C, acid folic) có vai trò quan trọng trong việc duy trì các hoạt động của hệ thần kinh qua cơ chế  thúc đẩy quá trình chuyển hóa năng lượng và các chất dinh dưỡng. Các khoáng chất (kẽm, magiê, iod, sắt) là thành phần cấu tạo cơ thể, tham gia vào các phản ứng sinh học, giữ cân bằng nước và điện giải, đặc biệt truyền các xung động thần kinh. Nên ăn ít nhất 300g rau quả tươi/ngày.

Oxy: là chất dinh dưỡng đặc biệt quan trọng không thể thiếu. Não cần 20%  nhu cầu oxy của cơ thể. Nên tạo môi trường làm việc thông thoáng, luyện tập hít thở sâu để thu nhận oxy. Người lao động trí óc nên điều trị triệt để bệnh thiếu máu.

Những người lao động trí óc lại thường đối mặt với stress, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, tinh thần. TS-BS Trần Thị Minh Hạnh – Trưởng phòng Dinh dưỡng cộng đồng Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM khuyên: nên tránh sử dụng nhiều đường, mỡ, cà phê, rượu, thuốc lá vì đây là nhóm chất gây stress. Stress làm giảm miễn dịch nên chế độ ăn cần tăng cường hệ miễn dịch sẽ giúp hạn chế ảnh hưởng xấu của stress lên cơ thể.

Có tám chất dinh dưỡng được khuyến khích nên dùng để tăng cường hệ miễn dịch, đó là: vitamine C, vitamine E, caroten, bioflavonoid, kẽm, selenium, acid béo Omega-3 và chất dinh dưỡng từ tỏi.

Người lao động trí óc không nên nhịn đói, cần ăn nhiều bữa ăn trong ngày (bốn - sáu bữa), nên ăn sáng đầy đủ. Không nên ăn quá 6g muối/ngày và không quá 10g đường/ngày, tránh những loại thức ăn được bảo quản bằng muối. Nên bỏ hẳn hoặc hạn chế tối đa rượu, thuốc lá. Cần cân đối chế độ ăn uống đi kèm với hoạt động thể lực phù hợp.

Ngủ đủ giấc, tập thể dục, bộc lộ cảm xúc, hài hước, thư giãn (nghe nhạc, đọc sách báo, ngâm mình trong bồn tắm...) là những phương pháp giúp loại trừ stress để những người lao động trí óc làm việc hiệu quả.

Ngọc Dung (ST)