Hơn một nửa dân số thế giới - khoảng 3 tỉ người - nấu ăn bằng củi, phân gia súc, than đá và những chất đốt rắn trên bếp lửa không che chắn hoặc bếp lò thô sơ bên trong nhà của họ, và hoạt động đơn giản này đang giết chết 1,5 triệu người mỗi năm, theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới.

Ô nhiễm bên trong nhà gây tử vong hàng triệu người mỗi năm

Nấu ăn với những chất đốt rắn trên bếp lửa không che chắn hoặc bếp lò truyền thống tạo ra một lượng lớn khí ô nhiễm bên trong nhà, các khí này là yếu tố nguy cơ chính của bệnh viêm phổi ở trẻ em và các bệnh hô hấp mãn tính ở người trưởng thành. Khói bên trong nhà chứa nhiều hóa chất ô nhiễm có thể gây hại cho sức khỏe, như khí CO và mức độ các hạt ô nhiễm này có thể cao hơn 20 lần so với mức chấp nhận. 

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ô nhiễm không khí bên trong nhà chịu trách nhiệm 2,7% gánh nặng bệnh tật toàn cầu, và viêm phổi được coi là gây ra cái chết cho 2 triệu trẻ em vào mỗi năm. Năm 2002, nấu ăn với chất đốt rắn chịu trách nhiệm gần 800,000 cái chết ở trẻ em và hơn 500,000 cái chết ở phụ nữ.

Nhiên liệu sạch hơn và bếp nấu hiện đại

Giải pháp là giúp các gia đình có thu nhập thấp và các nước đang phát triển chuyển sang các bếp lò tốt hơn là các bếp dầu, bếp ga, khí đốt sinh học hoặc các nhiên liệu sạch khác. Chuyển đổi từ bếp lò truyền thống sang các bếp lò cải tiến để giảm thiểu lượng khói trong nhà và nhanh chóng tạo ra một môi trường lành mạnh.

“Tạo ra nhiên liệu sạch và các bếp lò cải tiến cho hàng triệu người nghèo ở các nước đang phát triển sẽ giảm tử vong sơ sinh và nâng cao sức khỏe phụ nữ”, Giáo sư LEE Jong-wook – Tổng Giám đốc WHO đã nói trong công bố một thông cáo báo chí. “Ngoài những lợi ích cho sức khỏe, các chương trình năng lượng hộ gia đình có thể giúp cho các gia đình thoát nghèo và tăng tốc tiến trình phát triển”.

Đầu tư thấp nhưng cho lợi ích sức khỏe và kinh tế lớn

Trung bình, sẽ tốn ít nhất là 6 USD cho mỗi gia đình để lắp đặt các bếp lò có hệ thống thông gió tốt hơn và tiết kiệm nhiên liệu hơn. Để đến năm 2015 giảm được một nửa số người trên toàn thế giới nấu ăn với các nhiên liệu rắn sẽ tốn 13 tỉ USD, nhưng lợi ích kinh tế sẽ là 91 tỉ USD hàng năm, chủ yếu là do giảm được bệnh tật, tử vong, và ít tốn thời gian nấu nướng và kiếm nhiên liệu hơn. Báo cáo cũng cho biết với nhiều thời gian rảnh hơn, trẻ em sẽ học tập tốt hơn, và mẹ của chúng có thể có thời gian chăm sóc trẻ, làm nông nghiệp hoặc các hoạt động tạo thu nhập khác để giúp phá vỡ vòng lẩn quẩn của đói nghèo.

Cải tiến cho một nửa các bếp lò hiện vẫn đang sử dụng nhiên liệu sinh học và than đá cũng sẽ tiết kiệm chi phí tiêu dùng nhiên liệu là 34 tỉ USD mỗi năm, và tạo ra thu nhập hàng năm là 105 tỉ USD trong chu kỳ 10 năm.

Khoảng 90% chi phí chuyển đổi sang bếp tốt hơn và nguồn nhiên liệu sạch hơn sẽ được chịu bởi các gia đình lắp đặt các bếp lò mới, nhưng các khoản đầu tư vào kĩ thuật mới, các vấn đề địa phương và hệ thống tín dụng nhỏ để cấp vốn đầu tư là cần thiết để thực hiện kế hoạch.

Nguyên nhân và kết quả trực tiếp

Báo cáo chứng minh rằng nếu thêm 100 triệu hộ gia đình sử dụng nhiên liệu dầu khí hóa lỏng hoặc các nguồn nhiên liệu sạch khác để nấu ăn thì sẽ giảm 473 triệu người phơi nhiễm với nguồn không khí ô nhiễm độc hại trong nhà, và giảm 282.000 cái chết do các bệnh về hô hấp mỗi năm.

“Thật là một sự bôi bác khi 1,5 triệu sự sống - thậm chí nhiều trẻ em mà sự sống của chúng chưa được bắt đầu – phải chấm dứt mỗi năm vì tình trạng tiếp xúc một cách không cần thiết với khói trong nhà, Ts. Maria Neira – Điều hành Y tế Công cộng và Môi trường của WHO nói. “Chúng ta có giải pháp đơn giản, chi trả được, và chúng ta hãy đảm bảo rằng những giải pháp này sẽ vươn đến những người có thể hưởng lợi từ chúng -  và được sống: bằng cách sử dụng chúng.”